آسانسورها به عنوان یکی از اجزای جدایی ناپذیر زندگی مدرن، جابجایی در ساختمان‌های مرتفع را تسهیل می‌کنند. اما در کنار این مزیت، نیاز به فضایی برای نصب و عملکرد صحیح آسانسور وجود دارد. این فضا که “چاهک آسانسور” نامیده می‌شود، نقشی حیاتی در عملکرد آسانسور ایفا می‌کند. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف چاهک آسانسور، از جمله تعریف، کاربرد، اجزا، ابعاد، مراحل ساخت و نکات ایمنی آن خواهیم پرداخت.
جدول محتوا
چاهک آسانسور چیست؟
چاهک آسانسور فضایی در پایین‌ترین نقطه چاه آسانسور است که عموماً عمقی بین 1.2 تا 1.6 متر دارد. این فضا برای استقرار تجهیزاتی مانند سیستم تعادل، بافر (ضربه گیر)، سینی جمع آوری آب، ریل‌های راهنما و متعلقات مربوط به سیستم برق آسانسور در نظر گرفته می‌شود.
کاربردهای چاهک آسانسور
- محل استقرار تجهیزات: چاهک آسانسور فضایی برای نصب و نگهداری تجهیزاتی مانند سیستم تعادل، بافر، سینی جمع آوری آب، ریل‌های راهنما و متعلقات مربوط به سیستم برق آسانسور فراهم می‌کند.
- ایمنی: چاهک آسانسور در مواقعی که آسانسور از کنترل خارج شده و به پایین سقوط می‌کند، با استفاده از بافر، از آسیب به کابین و سرنشینان جلوگیری می‌کند.
- فضای تعمیرات و نگهداری: چاهک به تعمیرکاران آسانسور فضایی مناسب برای انجام تعمیرات، نگهداری و سرویس دوره‌ای آسانسور ارائه می‌دهد.
اجزای چاهک آسانسور
- بافر (ضربه گیر): بافر قطعه‌ای از جنس لاستیک یا پلیمر است که در انتهای چاهک آسانسور نصب می‌شود و در مواقع سقوط کابین آسانسور، از کابین و سرنشینان محافظت می‌کند.
- سیستم تعادل: این سیستم شامل وزنه‌هایی است که با کابین آسانسور تعادل ایجاد می‌کنند و به حرکت روان و مصرف انرژی کمتر آسانسور کمک می‌کنند.
- ریل‌های راهنما: ریل‌های راهنما مسیر حرکت کابین آسانسور را در چاه آسانسور تعیین می‌کنند.
- سینی جمع آوری آب: این سینی برای جمع آوری آب‌های ناشی از بارندگی یا شستشو در چاهک آسانسور تعبیه می‌شود.
- سیستم برق: سیستم برق آسانسور شامل سیم‌ها، کابل‌ها و تجهیزات برقی مربوط به روشنایی، موتور آسانسور و سیستم‌های کنترلی آن است.
ابعاد چاهک آسانسور
ابعاد چاهک آسانسور به عوامل مختلفی از جمله نوع آسانسور، ظرفیت کابین آسانسور، نوع سیستم تعلیق و مقررات ملی ساختمان بستگی دارد. به طور کلی، ابعاد چاهک باید به گونه‌ای باشد که فضای کافی برای حرکت کابین آسانسور، وزنه تعادل، تجهیزات جانبی و همچنین دسترسی برای تعمیر و نگهداری آسانسور را فراهم کند.
در اینجا به برخی از ضوابط کلی مربوط به ابعاد چاهک آسانسور اشاره می‌کنیم
- حداقل طول چاهک: طول چاهک آسانسور باید حداقل به اندازه طول کابین آسانسور به اضافه 100 سانتی‌متر باشد.
- حداقل عرض چاهک: عرض چاهک باید حداقل به اندازه عرض کابین آسانسور به اضافه 120 سانتی‌متر باشد.
- حداقل عمق چاهک: عمق چاهک باید حداقل به اندازه 1.5 برابر ارتفاع کابین آسانسور به اضافه 100 سانتی‌متر باشد.
جدول زیر ابعاد تقریبی چاهک آسانسور برای ظرفیت‌های مختلف کابین را نشان می‌دهد:
| عمق (سانتی‌متر) | عرض (سانتی‌متر) | طول (سانتی‌متر) | ظرفیت کابین (نفر) |
| 240 | 160 | 200 | 4 |
| 270 | 180 | 230 | 6 |
| 300 | 200 | 260 | 8 |
| 330 | 220 | 290 | 10 |
- ابعاد ذکر شده در جدول فوق فقط برای اطلاع کلی هستند و ابعاد دقیق چاهک آسانسور باید با توجه به نوع آسانسور و شرایط محل نصب آن توسط مهندس ناظر یا طراح آسانسور تعیین شود.
- در برخی موارد، ممکن است به دلیل محدودیت‌های فضایی، نیاز به طراحی چاهک با ابعادی کوچکتر از ابعاد استاندارد باشد. در این شرایط، باید با اخذ مجوز از مراجع ذیصلاح و با رعایت ضوابط ایمنی، نسبت به طراحی و اجرای چاهک با ابعادی کوچکتر اقدام کرد.
- برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در خصوص ابعاد چاهک آسانسور، می‌توانید به مبحث 15 مقررات ملی ساختمان و همچنین استانداردهای مربوط به طراحی و اجرای آسانسور مراجعه کنید.
مراحل ساخت چاهک آسانسور
ساخت چاهک آسانسور، فرآیندی پیچیده و تخصصی است که باید با دقت و ظرافت انجام شود. این فرآیند شامل مراحل متعددی است که باید به ترتیب صحیح اجرا شوند تا چاهک آسانسور با کیفیت و ایمنی بالا ساخته شود. این مراحل شامل:
1. گودبرداری
- اولین مرحله، گودبرداری محل چاهک آسانسور با توجه به ابعاد و نقشه طراحی شده است.
- در این مرحله، باید به نوع خاک، عمق گودبرداری و وجود تاسیسات زیرزمینی در محل گودبرداری توجه شود.
- برای گودبرداری می‌توان از روش‌های دستی یا ماشینی استفاده کرد.
2. پی سازی
- پس از گودبرداری، باید پی فونداسیون چاهک آسانسور اجرا شود.
- نوع پی فونداسیون به نوع خاک، بار وارده و شرایط محل نصب آسانسور بستگی دارد.
- پی فونداسیون باید به طور کامل بتن ریزی شده و به مقاومت کافی برسد.
3. دیوارچینی
- پس از اتمام پی سازی، دیواره‌های چاهک آسانسور با استفاده از مصالح مناسب مانند آجر، بلوک یا بتن ساخته می‌شوند.
- دیواره‌ها باید صاف و شاقول باشند و از مقاومت و پایداری کافی برخوردار باشند.
- در دیواره‌ها، محل‌های لازم برای عبور لوله‌ها، سیم‌ها و دریچه‌های بازدید تعبیه می‌شود.
4. کف سازی
- کف چاهک آسانسور باید با مصالحی مانند بتن یا سنگ فرش شود.
- کف باید صاف و هموار باشد و به طور مناسب زهکشی شود تا از تجمع آب جلوگیری شود.
- در کف چاهک، ریل‌های آسانسور نصب می‌شوند.
5. نصب تجهیزات
- پس از اتمام مراحل قبلی، تجهیزات آسانسور مانند موتور، تابلو برق، سیم بکسل، وزنه تعادل و متعلقات دیگر در چاهک نصب می‌شوند.
- نصب تجهیزات باید توسط افراد متخصص و با رعایت کامل ضوابط ایمنی انجام شود.
6. آزمایش و راه اندازی
- پس از نصب تجهیزات، آسانسور باید به طور کامل آزمایش و راه اندازی شود.
- در این مرحله، عملکرد صحیح آسانسور از نظر ایمنی، تراز بودن کابین، سرعت حرکت و سایر موارد بررسی می‌شود.
نکات
- در تمام مراحل ساخت چاهک آسانسور، باید به ضوابط و مقررات ملی ساختمان و همچنین استانداردهای مربوط به طراحی و اجرای آسانسور توجه شود.
- استفاده از مصالح با کیفیت و مرغوب، نقش مهمی در افزایش عمر مفید و استحکام چاهک آسانسور دارد.
- اجرای صحیح مراحل ساخت چاهک آسانسور، تضمین کننده ایمنی و عملکرد صحیح آسانسور در طول دوره بهره‌برداری خواهد بود.
نکات ایمنی و طراحی چاهک آسانسور
- چاهک آسانسور باید به طور کامل محصور و دارای درب‌های قفل دار باشد.
- نصب سیستم روشنایی مناسب در چاهک آسانسور ضروری است.
- سیستم تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گازها و رطوبت در چاهک آسانسور باید تعبیه شود.
- کف چاهک آسانسور باید دارای شیب مناسب برای هدایت آب به سمت سینی جمع آوری آب باشد.
- بازرسی، نگهداری و سرویس دوره‌ای چاهک آسانسور توسط افراد متخصص ضروری است.
مشکلات رایج چاهک آسانسور
- نشتی آب: نشتی آب از سقف یا دیواره‌های چاهک می‌تواند به تجهیزات آسانسور آسیب برساند و خطر برق گرفتگی را افزایش دهد.
- تجمع گاز: تجمع گازهای سمی مانند مونوکسید کربن در چاهک می‌تواند خطرناک باشد.
- ایجاد حفره: ایجاد حفره در کف یا دیواره‌های چاهک می‌تواند به ثبات آسانسور آسیب برساند.
- مشکلات سیستم تعادل: نقص در سیستم تعادل می‌تواند به عملکرد آسانسور آسیب برساند.
تفاوت چاله و چاهک آسانسور
چاله و چاهک آسانسور دو فضای مجزا در سیستم آسانسور هستند که هر کدام وظایف و مشخصات خاص خود را دارند.
چاله آسانسور
- فضایی عمودی است که آسانسور در آن حرکت می‌کند.
- از بالاترین نقطه توقف کابین تا پایین‌ترین نقطه آن امتداد دارد.
- عمق چاله به ارتفاع ساختمان و نوع آسانسور بستگی دارد.
چاهک آسانسور
- فضایی در انتهای چاله آسانسور و در پایین‌ترین نقطه آن است.
- عمقی بین 1.2 تا 1.6 متر دارد.
- فضایی برای تعمیرات و نگهداری آسانسور فراهم می‌کند.
تفاوت‌های چاله و چاهک آسانسور
- موقعیت: چاله در طول مسیر حرکت آسانسور قرار دارد، اما چاهک در پایین‌ترین نقطه چاله واقع شده است.
- ابعاد: چاله به طور کلی بلندتر و عریض‌تر از چاهک است.
- کارکرد: چاله محل حرکت آسانسور است، اما چاهک محل استقرار تجهیزات و تعمیرات آسانسور است.
- تجهیزات: چاله شامل ریل‌های راهنما، سیستم تعادل و بافر است، اما چاهک علاوه بر این تجهیزات، سینی جمع آوری آب و متعلقات مربوط به سیستم برق آسانسور را نیز در خود جای می‌دهد.
گاه به اشتباه از اصطلاح “چاهک” به جای “چاله” استفاده می‌شود.
ابعاد و مشخصات چاله و چاهک آسانسور به نوع آسانسور و ظرفیت کابین آن بستگی دارد.
رعایت نکات ایمنی در طراحی و ساخت چاله و چاهک آسانسور ضروری است.
اهمیت تمیز نگه داشتن چاهک آسانسور
حفظ نظافت و بهداشت چاهک آسانسور، از ضرورت‌های انکارناپذیر به منظور تضمین ایمنی، بهداشت و عملکرد صحیح آن محسوب می‌شود. دلایل اهمیت تمیز نگه داشتن چاهک آسانسور عبارتند از:
- کاهش خطر آتش‌سوزی: انباشت زباله و مواد قابل اشتعال در چاهک آسانسور، خطر بروز آتش‌سوزی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. تمیز نگه داشتن این فضا، از بروز چنین حوادث ناگوار و جبران‌ناپذیری جلوگیری خواهد کرد.
- جلوگیری از لغزش و سقوط: وجود مواد لغزنده و زباله در کف چاهک، خطر لغزش و سقوط افراد را به دنبال دارد. با تمیز نگه داشتن این بخش، می‌توان از بروز این گونه حوادث و آسیب‌های احتمالی پیشگیری کرد.
- کاهش خطر آسیب به تجهیزات: وجود زباله و مواد خارجی در چاهک آسانسور، می‌تواند به تجهیزات حساس و حیاتی آسانسور مانند سیم بکسل‌ها، ریل‌ها و موتور آسیب برساند. تمیز نگه داشتن این فضا، از بروز نقص فنی و خرابی تجهیزات و به تبع آن، از توقف ناگهانی و هزینه‌های گزاف تعمیرات جلوگیری خواهد کرد.
- جلوگیری از انتشار بوی نامطبوع: انباشت زباله و مواد فاسد شدنی در چاهک آسانسور، منجر به انتشار بوی نامطبوع و آزاردهنده در فضای ساختمان می‌شود. با پاکسازی و نظافت منظم این بخش، می‌توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرد.
- جلوگیری از رشد حشرات و جوندگان: محیط گرم و مرطوب چاهک آسانسور، می‌تواند محل مناسبی برای رشد و تکثیر حشرات و جوندگان باشد. تمیز نگه داشتن این فضا، از ورود و لانه‌گزینی این موجودات موذی و بیماری‌زا جلوگیری خواهد کرد.
- تسهیل عملیات تعمیر و نگهداری: نظافت چاهک آسانسور، دسترسی به تجهیزات و تاسیسات آن را آسان‌تر می‌کند و فرآیند تعمیر و نگهداری را تسهیل می‌بخشد.
- افزایش طول عمر آسانسور: تمیز نگه داشتن چاهک آسانسور، به حفظ و نگهداری تجهیزات و اجزای آن کمک می‌کند و در نتیجه، طول عمر مفید آسانسور را افزایش می‌دهد.
با انجام اقدامات پیشگیرانه و نظافت منظم این بخش، می‌توان از بروز مشکلات و حوادث ناگوار جلوگیری کرد.
نتیجه گیری
چاهک آسانسور بخش مهمی از آسانسور است که نقش حیاتی در عملکرد ایمن و روان آن ایفا می‌کند. با در نظر گرفتن ابعاد و نکات طراحی آسانسور، می‌توان از بروز مشکلات رایج چاهک آسانسور جلوگیری کرد و به عملکرد صحیح آسانسور کمک کرد.
شرکت آسمان سریر آریا با تجربه‌ای درخشان در طراحی، نصب، سرویس و نگهداری و بازسازی آسانسور، خدماتی باکیفیت، مطمئن و مشاوره رایگان برای انتخاب و نصب آسانسور مناسب به شما عزیزان ارائه می‌دهد. برای مشاوره با ما در تماس باشید.
